گلیسرین ماده ای با نامهای مترادف گلیسرول، پروپان1،2،3 – تریول، 3،2،1 پروپان تریول و یا پروپان تریول با شماره بین المللی E422 و فرمول شیمیایی C3H8O3 می باشد. معمولا نام گلیسرین بعنوان نام محصول و نام گلیسرول بعنوان نام ترکیب عمده آن استفاده می گردد. برای مثال گلیسرین حاوی 99.7% گلیسرول
گلیسرین برای نخستین بار بصورت تصادفی در سال 1779 توسط یک دانشمند سوئدی کشف شد. او یک واکنش شیمیایی میان روغن زیتون و مونواکسید سرب انجام داد و یک ماده محلول در آب با مزه شیرین کشف کرد که بعدها بعنوان گلیسرین شناسایی شد.
گلیسرین ماده ای با خصوصیات منحصر به فرد فیزیکی و شیمیایی است که قابلیت سازگاری با بسیاری از ترکیبات دیگر را دارد. ماده ای غیر سمی که برای سلامت انسان و محیط زیست نیز بی خطر می باشد. گلیسرین یک قند الکلی می باشد اما بیشتر شبیه قند ها می باشد. در بدن انسان براحتی جذب می شود و احتمالا به گلوکز تبدیل می گردد و 4.3 کیلوکالری انرژی به ازای هر گرم آن تولید می شود. البته هنوز اثر گلیسرین برروی قند خون مشخص نیست اما ممکن است اثر آن مشابه اثر قند و شکر باشد.
موارد مصرف
از گلیسیرین خالص در داروسازی استفاده می‌شود. گلیسیرین برای تهیه لوسیون کرمهای صورت به کار می‌رود. گلیسیرین رطوبت را در سطح پوست نگه می‌دارد. از این ماده برای تهیه لوازم آرایشی نیز استفاده می‌شود، چون حلال خوبی است و باعث جذب رطوبت در سطح پوست می‌شود و پوست را نرم و چرب می‌کند. گلیسیرین به صورت شیاف به‌عنوان ملین‌هیپراسموتیک و نرم‌کننده برای پیش‌گیری از یبوست استفاده می‌گردد.
گلیسرول (گیلیسیرین) یک ترکیب ساده (مشروب الکلی قندی) می‌باشد. چون بی‌رنگ، بی‌بو و حلال است بطور گسترده‌ای در فرمولاسیون داروها استفاده شده‌است. استحکام گلیسرول در تمام ترکیبات تری گلیسیریدی مرکزی و اصلی است. گلیسرول شیرین مزه و در کل غیر سمی می‌باشد.
از نظر فیزیکی، گلیسرین مایعی محلول در آب، شفاف، ویسکوز، تقریبا بی بو و بی رنگ، جاذب رطوبت و با نقطه ذوب بالا و طعم شیرین می باشد. از نظر شیمیایی نیز، گلیسرین یک الکل با سه گروه هیدروکسیل است که قادر به واکنش بعنوان یک الکل است و در اکثر شرایط پایدار است. همین ساختار گلیسرین باعث حلالیت آن در آب و طبیعت جاذبه الرطوبه آن می شود.
به دلیل وجود باندهای هیدوژنی درون و بیرون مولکولی، گلیسرین دارای نقطه جوش 290 درجه سانتیگراد در فشار محیط و ویسکوزیته بالا(حدود 1.412 پاسکال بر ثانیه) در دمای اتاق است.
توانایی گلیسرین در جذب رطوبت از هوا و نگهداری آن، از ارزشمند ترین خصوصیات گلیسرین است که همین خصوصیت باعث ایجاد نرمی، انعطاف، حالت کرمی و افزایش ماندگاری محصول می گردد.
از دیگر خصوصیات قابل توجه گلیسرین این است که در دمای پایین، دمای آن به زیر نقطه انجماد می رسد اما کریستالیزه نمی شود. به همین علت محلولهای آبی گلیسرین در مقابل انجماد مقاومت می کنند و بعنوان آنتی فریز(ضد یخ) در سیستم های خنک کننده استفاده می شوند.
با چنین ترکیب غیر معمولی از خصوصیات، گلیسرین دارای طیف گسترده ای از کاربردها می باشد. برخی از صنایع گلیسرین را به دلیل خصوصیت فیزیکی خاص آن انتخاب می کنند و برخی دیگر با اتکا به خصوصیات شیمیایی آن، دست به انتخابش می زنند.
گلیسرین یا از فرایند صابونی شدن، هیدرولیز یا ترانس استریفیکاسیون روغن ها و چربی ها حاصل می شود و سپس از طریق فرایند تقطیر یا تعویض یونی، تصفیه می گردد و در روش دوم از پروپیلن سنتز می گردد. بطور کلی گلیسرین با خلوص پایین، گلیسرین خام نامیده می شود و پس از تصفیه به خلوص مورد نظر رسانده می شود
در مقیاس صنعتی، معمولا گلیسرین بعنوان مهمترین محصول جانبی از واکنش شیمیایی میان روغن گیاهی یا چربی حیوانی با افزودن الکل کوتاه زنجیر(متانول یا اتانول) در حضور کاتالیست(سدیم هیدروکسید) تولید می شود. این فرایند همان ترانس استریفیکاسیون است که فرایند پایه در تولید بیودیزل(سوخت غیر سمی حاصل از منابع طبیعی مانند روغن) می باشد. در حقیقت در ازای تولید 100 کیلوگرم بیودیزل، 10 کیلوگرم گلیسرین با خلوص 55-50 درصد تولید می شود. در سالهای اخیر تقاضا برای گلیسرین با منشا گیاهی در حال افزایش است که این منشا گیاهی می تواند روغن سویا، روغن پالم و روغن نارگیل باشد.
گلیسرول می‌تواند به عنوان یک مند یبوست وقتی که وارد رکتوم در شیاف یا شکل دوز پایین‌تر ۲ تا ۱۰ میلی لیتر استفاده شود. این مخاط مقعد را می‌سوزاند و یک تأثیر هایپروزموتیک دارد. اگر به صورت دهانی استفاده شود اغلب مخلوط شده با اب میوه تا مزه شیرینی اش را کاهش دهد. گلیسرول می‌تواند باعث یک کاهش سریع و موقتی در فشار داخلی چشم شود این می‌تواند برای درمان فوری اولیه فشار چشم شدید مفید باشد.
- ۰۱/۰۱/۲۳